Parasetamol Toksikasyonu

Parasetamol, diğer adıyla asetaminofen bir cox-3 inhibitörüdür. Çok az antiinflamatuar etkisi vardır, daha çok analjezik ve antipiretik özellikleri için kullanılır.

Kediler için neden zehirli olduğunu daha iyi anlamak için öncelikle bu ilacın nasıl metabolize edildiğine bakmamız gerekiyor.

Parasetamol metabolizasyonu karaciğerde olur ve temel olarak 3 metabolik yolakla gerçekleşir;
-Glukorinasyon
-Sülfatasyon
-Oksidasyon (Sitokrom P-450)

Kediler çok az glukoronil transferaz enzimine sahiptir, bu metabolik yol hızla sature olur, bunun sonucu olarak da sülfatasyon ve oksidasyon yollarına daha fazla ihtiyaç duyulur. Fakat kedilerde sülfatasyon aşaması da hızla satüre olur, burda da iş sitokrom p-450 ile okside olmaya kalır. Fakat bu şekilde metabolizasyon süreci çok fazla toksik metabolitin açığa çıkmasına neden olur, bunlardan biri de N-acetyl-p-benzoquinoneimine dediğimiz bileşiktir.

N-acetyl-p-benzoquinoneimine normalde glutatyon ile konjuge olur, daha sonra sistein, mercaptopuric asid ve derivatlarına metabolize edilir. Bu ortaya çıkan bileşenler toksik değildir ve idrar ile atılabilir. Kedilerde oksidasyon yolu kullanıldığı için glutatyon depolarında hızlı bir azalma olur ve N-acetyl-p-benzoquinoneimine miktarı kanda hızla artmaya başlar. N-acetyl-p-benzoquinoneimine hücresel makromoleküllere, proteinlere ve aminoasit kalıntılarına kovalent olarak bağlanır. Sonucunda da hücre ölümü ve doku nekrozu gerçekleşir.

Diğer okside edici metabolitler de methemoglobin oluşmasına neden olur;

Ferröz demir ferrik demire okside olarak methemoglobin açığa çıkar, methemoglobin normalde glutatyon ile azaltılabilir fakat oksidasyon metabolizmasında (P-450 ile) hızlı bir şekilde glutatyon kullanıldığı için oksidasyon hızla devam eder, bu oksijen taşıma yeteneğini kaybetmiş eritrositler de dokularda hipoksi yaratmaya başlar.

Tedavi

Tedavide temel olarak kullanacağımız iki şey var, bunlardan biri yüksek konsantrasyonda oksijen desteği, diğeri de N-Asetil Sistein

Asetil sistein kedi ve köpeklerde ilk olarak 140mg/kg dozda PO veya IV (%5 solüsyon olacak şekilde) olarak verilir. Daha sonra 70mg/kg dozda yine PO veya IV olarak 4 saatte bir devam edilir. Genellikle 3-5 ekstra tekrar yeterlidir.(Reid and Oehme 1989), (Oehme 1986a) Diğer kaynaklara baktığınızda ise 7 hatta 17 ek tekrara kadar devam edilebileceği görünüyor.

Aktif kömür kullanımı, antioksidanlar vs hekimin uygun göreceği şekilde kullanılmalıdır.